Aksaray’a 38 kilometre uzaklıkta, Kapadokya bölgesi içinde yer alan Güzelyurt; başta Ihlara Vadisi olmak üzere yer altı şehirleri, kaya oyma yapıları, Bizans dönemi mimarisiyle dikkat çeken binaları, kiliseleri ve Manastır Vadisi ile tarihin izlerini yansıtan bir ilçe konumunda. Güzelyurt’ta, İmparator Theodosius tarafından Aziz Gregorius Theologos adına 385 yılında yaptırılan kilise, günümüze kadar ayakta kalmayı başardı. 1924 yılında camiye dönüştürülen ve mimari benzerliği nedeniyle halk arasında “Küçük Ayasofya” olarak anılan kilisenin çan kulesi minareye dönüştürülerek ibadete açıldı. Kilisenin apsisinde bulunan, ahşaptan yapılmış ve üzeri kök boyalarla süslenmiş ikonastasis, camiye çevrilirken yerinden taşınarak mihrap olarak düzenlendi. Günümüzde beş vakit namazın kılındığı Kilise Cami , yerli ve yabancı turistlerin uğrak noktası haline geldi.
ÜÇ BÜYÜK TADİLAT GEÇİRMİŞ
Güzelyurt Belediyesi Kültür Müdürü Levent Demirağ , kilisenin 1924 yılında bölgede yaşayan Rumların mübadeleyle Yunanistan’a göç etmesi sonrasında camiye çevrildiğini ve “Kilise Cami” adını alarak ibadete açıldığını belirtti. Demirağ, şunları söyledi: “Kilise Cami, 385 yılında İmparator Theodosius tarafından din bilgini Aziz Gregorius Theologos adına yaptırılmış. Aziz Gregorius da yaşamının son dönemini burada geçirmiş ve naaşı kilise içerisine gömülmüştür. Kilise günümüze kadar üç büyük tadilat geçirmiştir. İlk yapımında kapalı Yunan haçı tipinde inşa edilmiştir. 1835 yılında ise üç nefli bazilika planına dönüştürülmüştür. Plan olarak Ayasofya’ya benzediği için ‘Küçük Ayasofya’ olarak anılmaktadır. Kapadokya’nın ‘Küçük Ayasofya’sı burasıdır.”
BÖLGENİN İDARİ VE YARGI İŞLERİ BURADA GÖRÜLMÜŞ
1924 yılına kadar Güzelyurt’ta Rum ve Türk halkının bir arada yaşadığını belirten Demirağ, şu bilgileri verdi: “1924’teki nüfus mübadelesinin ardından buradaki Rumlar Yunanistan’a göç etmişler. Bu tarihe kadar burası kilise olarak kullanılmış. Ortodoks mezhebi burada doğduğu için oldukça güçlü bir kiliseymiş. Osmanlı döneminde bile kilisenin yanında bir darphane bulunuyormuş. Burada basılan para, akça ile eşdeğer değer taşımış. Ayrıca bölgenin idari ve yargı işleri de bu yapıda yürütülürmüş.”
DÜNYADA İLK KİLİSE KOROSU BURADA KURULMUŞ
Kilise Cami’nin Ortodokslar açısından da büyük önem taşıdığını vurgulayan Demirağ, şunları söyledi: “1924 yılında camiye çevrilen kilise, ‘Kilise Cami’ adını alarak ibadete açılmıştır. Bugün beş vakit ezan okunup namaz kılınmaktadır. Buraya Yunanistan, Rusya, İtalya, Fransa ve İngiltere’den turistler gelmektedir. Her yıl Fener Rum Patriği Bartholomeos, Yunanlılar ile birlikte burayı ziyaret ediyor. Renkleri tamamen orijinaldir. Papaz kürsüsü hâlen mevcuttur. 1924’ten önce apsis kısmında yer alan işlemeli ürünler, camiye dönüştürülürken kıble yönüne taşınmıştır. Kilisenin üst bölümünde ise dünyanın ilk kilise korosunun kurulduğu alan bulunmaktadır. ‘Küçük Ayasofya’ olarak bilinen Kilise Cami, bölgedeki Hristiyanlar için tarih boyunca önemli bir dini merkez olmuştur.” Foto-Haber: Erkan ALTUNTAŞ
