Azmi Milli Türk Anonim Şirketi’nin Ağustos 1924 yılında kurulduğunu belirten Dr. Mustafa Fırat Gül, fabrikanın tarihine ilişkin şu bilgileri paylaştı: “13 Aralık 1926 tarihinde un fabrikası açıldı. Geçtiğimiz yıl şirketin 100. yılıydı, 2025 ise fabrikanın 99. yılı, yani bir asırlık bir endüstri mirasından bahsediyoruz. Aksaray’ın değil, ülkemizin de en önemli endüstri miraslarından biri olan bu fabrika, orijinal hâliyle günümüze kadar geldiği için çok kıymetli. Burada Aksaray’ın en eski ve Türkiye’nin sayılı arşivlerinden biri bulunuyor. Bu yıl yapılan arşiv düzenlemesi ve müzedeki tadilat sonrasında tanınırlığı daha da arttı. Şehrimizden ve şehir dışından birçok ziyaretçimiz oldu. Teknolojinin ve iletişimin gelişmesiyle insanların merakı da arttı. Müze ve arşive gösterilen bu ilgi bizleri çok mutlu ediyor. Arşivde birbirinden kıymetli belgeler var. Lise ve üniversite öğrencileri de bu belgelerden faydalanarak ödevlerini hazırlıyor. Onlara yardımcı olmaktan büyük mutluluk duyuyorum.”
ŞEHRİN UN VE ELEKTRİK İHTİYACINI KARŞILAMIŞ
Arşivdeki belgelerin içeriğine değinen Dr. Gül, fabrikanın yalnızca un üretimi değil, elektrik üretimi de yaptığını vurguladı: “1924 yılında faaliyete başlayan Azmi Milli Un Fabrikası, buğday alıp un üretmenin yanı sıra elektrik üretip satışını da yapıyordu. Bu bilgiye, o döneme ait elektrik abonelik kayıtlarından ulaştık. Arşivimizde çok sayıda belge mevcut. Bunlar arasında şirketin kuruluş hisseleri, buğday alım ve un satış kayıtları, 1920’li yıllara ait ticaretle ilgili kitap ve dergiler, çalışan dosyaları, yevmiye kayıtları, elektrik abone belgeleri ve kamu yönetimi ile muhasebeye dair çok sayıda doküman bulunuyor.”
BURAYA GELİP ARAŞTIRMA YAPABİLİRSİNİZ
Arşivin hem zengin hem de çok yönlü olduğuna dikkat çeken Dr. Gül, öğrencilere ve araştırmacılara şu çağrıda bulundu: “Aksaray Üniversitesi öğrencileri başta olmak üzere, yaşı veya mesleği ne olursa olsun herkesi buraya davet ediyorum. Bu belgelerden faydalanarak kendi alanlarınıza dair araştırmalar yapabilirsiniz. Pek çok disiplinin yararlanabileceği, hatta akademik makalelere kaynak olabilecek zengin bir arşiv sizi bekliyor. Mesleğinizle doğrudan ilgili olmasa bile, bu belgeler yakın tarihimize ışık tutacaktır. Arşivimiz haftanın altı günü araştırmacılara açıktır, yalnızca Pazar günleri kapalıyız. Herkesi bekliyoruz. Ayrıca arşivimizin tanıtımına katkı sağladığınız için Egemen Gazetesi’ne teşekkür ediyorum.” Foto - Haber: Erkan ALTUNTAŞ
